براساس نظر کارشناسان حوزه محیط‌زیست، بخش زیادی از آلودگی هوا مربوط به موتورسیکلت‌هاست. بر این اساس، در شرایط آلودگی هوا، یکی از پرسش‌های مهم این است که چرا این حجم موتورسیکلت فرسوده در سطح کشور تردد می‌کنند و هیچ نهادی هم معترض آنها نمی‌شود؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
چرا معاینه‌فنی برای موتورسیکلت الزامی نمی‌شود؟
چندی قبل یک کارشناس حوزه معاینه‌فنی درباره وضعیت استاندارد موتورسیکلت‌های تولید داخل گفت: «درحال حاضر تست معاینه‌فنی موتورسیکلت در کشور انجام نمی‌شود. به‌طور قطع، اگر این امر الزامی شود، بخش زیادی از موتورسیکلت‌ها در آزمون فنی رد خواهند شد. از طرفی در شرکت‌های خودروساز، کنترل کیفیت ازسوی سازندگان الزامی است اما در واحدهای تولیدی موتورسیکلت این امر با جدیت دنبال نمی‌شود.»
محمدجواد شریفی افزود: «شرکت‌های تولیدکننده، آزمونی ساده با دستگاه‌هایی ابتدایی انجام می‌دهند که نمی‌تواند چندان هم قابل‌اعتماد باشد. درحالی که نیاز است هر وسیله‌نقلیه هر ۶ ماه یک بار، به مراکز معاینه‌فنی مراجعه کند. این موضوع توجیه ندارد که یک وسیله‌نقلیه تولید شود اما پس‌از ۴ سال الزام شود به مراکز معاینه‌فنی مراجعه کند.»
وی ادامه داد: «چگونه خودروسازان هنگام خرید به مشتریان اعلام می‌کنند پس از هزار کیلومتر تردد، لازم است خودرو دوباره از سوی کارشناسان فنی شرکت‌ها مورد بررسی قرار بگیرند، اما در قانون الزام معاینه‌فنی این الزام ۴سال پس از ساخت لحاظ شده است؟ همان‌گونه که پزشکان توصیه می‌کنند افراد هر ۶ ماه چکاپ داشته باشند، این امر نیز برای وسایل نقلیه در حال تردد هم ضروری است.»
شریفی در پاسخ به این پرسش که چرا معاینه‌فنی برای موتورسیکلت الزامی نمی‌شود، گفت: «براساس آمار اعلام‌شده، حدود ۱۲میلیون موتورسیکلت در کشور تردد دارند که عدد بزرگی است. در قانون هوای پاک آمده موتورسیکلت‌ها باید هر سال برای تست فنی به مراکز معاینه‌فنی مراجعه کنند؛ اما این قانون هرگز اجرا نشده است. ازسوی‌دیگر، چون پذیرش آنلاین نبوده، آماری از تعداد مراجعات موتورسیکلت به مراکز معاینه‌فنی کشور در دست نیست؛ همین امر حاکی از جدی نبودن موضوع برای نهاده‌های ذی‌ربط است.»
این کارشناس حوزه معاینه‌فنی تصریح کرد: «برای الزام معاینه‌فنی موتورسیکلت‌ها باید مراکز آن همچون مراکز معاینه‌فنی خودرو به سامانه سیمفا متصل باشد. امروز برای ارائه گزارش از تعداد مراجعات موتورسیکلت به مراکز معاینه‌فنی، باید با مراکز تماس و به این شکل آمار گرفته شود.»
این کارشناس معاینه‌فنی در ادامه سخنان خود عنوان کرد: «برای اجرای قانون هوای پاک و حرکت شرکت‌های موتورسیکلت‌سازی به سمت رعایت الزامات فنی، ضرورت دارد معاینه‌فنی آنها الزامی شود. در این‌باره متولیان از سازمان حفاظت محیط‌زیست گرفته تا پلیس باید با جدیت اقدامات لازم را انجام دهند تا تکلیف این حجم موتورسیکلت کاربراتوری در حال تردد روشن شود.»
بیشترین آلایندگی را موتورسیکلت های کاربراتوری تولید می کنند
چندی پیش مدیرعامل سابق ستاد معاینه‌فنی خودروهای تهران با تاکید بر اینکه موتورسیکلت‌ها در تهران و برخی کلانشهرها به معضل اجتماعی تبدیل شده‌اند، گفت: «مراکز معاینه‌فنی پایتخت از بضاعت ۱۱خط معاینه‌فنی موتورسیکلت برخوردارند اما از سه میلیون دستگاه موتورسیکلت در شهر، تنها صاحبان ۳۰۰دستگاه در سال به مراکز معاینه‌فنی مراجعه می‌کنند.»
حسین مقدم با بیان اینکه تردد موتورهای کاربراتوری در تهران ممنوع است، ادامه داد: «این موتورسیکلت‌ها نسبت‌به خودرو یورو۲، آلایندگی بسیار بیشتری تولید می‌کنند. باید همتی وجود داشته باشد تا با مالکان موتورسیکلت‌های فاقد معاینه‌فنی برخورد شود. سالانه با هزاران موتورسیکلت به علت تخلفات مختلف برخورد می‌شود البته با وجود این برخوردها و الزام قانونی موتورسیکلت‌ها برای اخذ معاینه‌فنی، متاسفانه آمار مراجعه موتورسیکلت‌ها بسیار پایین است.»
عضو انجمن صنعت موتورسیکلت ایران درخصوص استانداردهای الزامی حاکم بر صنعت موتورسیکلت و تاثیر آن بر میزان مصرف سوخت نیز اظهار کرد: «استانداردهای ۲۷گانه، حاکم بر موتورسیکلت‌هایی که واردات آنها به شکل سی‌کی‌دی است و در داخل مونتاژ می‌شوند و همچنین قطعات ساخت داخل، هستند که استاندارد ملی محسوب می‌شوند. برای تولید هر دستگاه موتورسیکلت اخذ گواهی تایید نو بودن موتورسیکلت الزامی است که توسط سازمان ملی استاندارد صادر می‌شود.»
وی درباره تاثیر رعایت استانداردها بر میزان مصرف سوخت موتورسیکلت‌ها نیز تصریح کرد: «یکی از استانداردهای ۲۷گانه، استاندارد میزان مصرف سوخت است. در هر دستگاه موتورسیکلت برچسب میزان مصرف سوخت نصب می‌شود و موتورسیکلت‌ها از این لحاظ رتبه‌بندی می‌شود.»
وی ادامه داد: «در موتورسیکلت‌های کاربراتوری باتوجه به اینکه کنترل اجزا و قطعات کاربراتور در زمان فروش از اختیار تولیدکننده خارج می‌شد و معاینه‌فنی نیز برای موتورسیکلت اجرا نمی‌شد، میزان آلایندگی و لزوم کاهش مصرف سوخت مورد توجه قرار نمی‌گرفت؛ اما پس از آغاز تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری در سال ۹۶، کنترل میزان مصرف سوخت مهم است.»
این عضو انجمن صنعت موتورسیکلت ایران تاکید کرد: «نکته حائزاهمیت، بحث معاینه‌فنی موتورسیکلت‌هاست که به فراموشی سپرده شده، در حالی که باید ازسوی مراکز کنترل مصرف سوخت، وزارت نفت یا سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، موردتوجه جدی فرار بگیرد.»
وی در پایان بیان کرد: «باتوجه به آغاز فصل سرد سال و ضرورت توجه به هوای پاک و باتوجه به تبدیل کاربراتوری‌ها به انژکتوری‌ها برای کنترل بهتر میزان مصرف سوخت و آلایندگی موتورسیکلت‌ها، راهکاری جز معاینه‌فنی در دسترس نیست. اطمینان‌خاطر می‌دهم بیشترین آلایندگی را موتورسیکلت‌های کاربراتوری و موتورسیکلت‌هایی با عمر بیش‌از ۵ سال دارند.»
